gugur


Senin, 09 Desember 2013

PARIKAN



Parikan

Parikan iku unèn-unèn kang dumadi saka rong ukara lan nduweni purwakanthi ab-ab. Ukara sepisanan ukara kanggo narik kawigatèn, kang kapindho minangka isi. Parikan iki kaya pantun nanging mung rong larik. Parikan migunaake purwakanthi swara.
Kang diarani parikan
Yaiku unèn-unèn mawa paugeran telung warna yaiku :
·         kadadèn saka rong ukara kang dhapukaké nganggo purwakanthi guru swara
·         saben saukara kadadean saka rong gatra
·         ukara kapisan mung minangka purwaka; déné isi utawa wosé dumunung ing ukara kapindho.
Tuladha: Tawon madu, ngisep sekar. (ukara kapisan, 2 gatra). Calon Guru, kudu sabar (ukara kapindho, 2 gatra). Gunane purwaka (ukuran kapisan) mung dianggo narik kawigatené wong kang nedya sikandhani utawa dipituturi. Perluné, supaya ing sadurungé ukara kang isi utawa “wosé” dikandhakaké, wong sing nedya dikandhani wis ketarik atiné, satemah banjur nggatekaké, bisa ngerti temenan marang maksudé ukuran kang isi “ngese” (ukara kapindho).

Bentuk-bentuk parikan
a.   Parikan ringkes/ Karmina (4 wanda + 4 wanda) X 2
1)    Abang abang,  ora legi,(pambuka/sampiran)
                                          Wani nantang ora wani.(isi)
2)   Anak dara jare piyik,
                                          Seneng nangga ora becik.
b.   Parikan kang dhinapur rong gatra ( 4 wanda + 8 wanda) X 2
1)    Kembang dhondhong, tinandur tepining gedhong.
                                          Sugih omong, pratandha kawruhe kopong.
2)   Kembang anggrek, rumambat tepining bethek.
                                          Nganti tuwek, ngelmu iku ora entek.
c.    Parikan kang kadadean saka (8 wanda + 8 wanda) X 2
1)    Bang-abang jambu dersana, Dersana kecut rasane.
                  Eman-eman yen sembrana, keduwung tembe burine.
2)   Godhong nangka godhong jati, kumleyang tiba neng sumur.
                  Dipadha mempeng ing kardi, negarane dimen makmur. 
d.   Parikan kang kadadean saka ( 8 wanda X 4)
1)    Godhong krambil jare blarak,
                                    Dikekrekki dadi sada,
                                    Sapa wonge murang sarak,
                                    Tembe uripe sengsara.

2)   Witing klapa jare glugu,
                                    Cilike arane cikal,
                                              Dituturi kudu nggugu,
                                              Dimen pinter sugih akal.

3)   Wis suwe ora jejamu,
Jamu pisan godhong sirsat,
Wis suwe ora ketemu,
Temu pisan ana Putat.
                                                      
e.    Parikan kang kadadean saka (9 wanda X 4)
1)    Kutha Sala dalame rame,
Sriwedari tengah prenahe,
       Aku gela amarga kowe,
       Angger janji arang nyatane.  

f.    Parikan bebas (nyebal saka 1 – 4)
1)    Ngetan bali ngulon,
                 Tuwas ngedan ora klakon.
2)   Menyang kali memeta cethul,
                                    Garan pancing bisa mentul-mentul,
                                   Paling mirasa rasane thiwul,
      Mundhuta neng Gunungkidul.
3)   Walang kekek walange kadung,
                                                   Walang kadung mencok neng kara,
                                              Wong wis tuwek kok saya ndlarung,
                                              Yen wis kadhung dikapakena.

4)   Suwe  ora jamu,
                                              Jamu godhong tela,
                                              Suwe ra ketemu,
                                              Ketemu pisan neng kutha Sala.

Carane ngarang parikan
Sing dikarang luwih dhisik ukara kapindho, yaiku sing isi “ngese” utawa “Wose”. Ukarane kadedean saka 4 wanda + 4 Wanda, utawa 4 wanda + 8 wanda + 8 wanda.Sawise rampung pangarange ukara kapidho, banjur ngarang ukara kapisan, yaiku ukara kang mung dianggo purwaka. Kehing wandane pada karo ukara kapindho, lan dhapukane kudu mujudake purwakanthi guru swara karo ukara sing kapindho.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar