Paribasan

PARIBASAN

Paribasan yaiku unen-unen kang ajeg panganggone,

mawa tembung entar lan ora ngemu surasa pepindhan. Tuldha:

·         Adhang adhang tetese embun, tegesé njagakke barang mung trima sak olèh-olèhé.

·         Adigang, adigung, adiguna, tegesé, wong aja ngandhelaké kaluwihané dhéwé waé. Adigang iku tegesé: kakuwatané. Adigung iku tegesé: gedhéné. Adiguna iku tegesé: kapinterané.

·         Agama ageming aji, tegesé agama dadi panuntun marang tingkah laku lan bisa ngatonaké sapa sejatining dhiri.

·         Aja dumeh, tegesé sapa waé aja ngagungaké jabatan, kasudibyan, utawa kalungguhané. Upamané, aja sewenang-wenang. Dupèh wong sugih ngenyèk sing mlarat, dupèh wong pinter ngenyèk sing bodho, dupèh gagah utawa ayu ngenyèk sing èlèk. Wong urip kudu brayan karo liyan, ing ngarsaning Gusti Allah kabèh menungsa utawa barang sing urip liyanè padha waé.

·         Aja golek wah, mengko dadi owah, tegesé aja mburu marang pandelenganing liyan utawa tumandang kang mung golèk pangaleman. Kabèh mau bisa njalari édan dhéwé.

·         Aji godhong garing utawa aji godhong aking, tegesé wis ora ana ajiné babar pisan. Wong sing tumindak culika utawa cidra ing janji biasané banjur ora diajèni déning masarakat saubengé. Saking ora ana ajiné prasasat aji godhong garing.

·         Ajining dhiri dumunung ana ing lathi, ajining raga ana ing busana, tegesé aji pamulyaning (kakurmataning) wong ana ing tutur pangucapé. Banjur aji pamulyaning sing njaba ana ing sandhangané sing dienggo.

·         Alon-alon waton kelakon, tegesé wong iku ora usah kesusu. Yèn nglakokaké barang iku bisa alon-alon waé, angger kelakon. Yèn kesusu malah ora tekan ing panggonan sing dituju.

·         Ambeg parama arta, tegesé ndhisikaké tugas kuwajiban sing utama. Dadi nduwèni rasa tanggung jawab sing dhuwur.

·         Ana catur mungkur, tegesé ora gelem ngrungokaké rerasan kang ora becik. Ing ukara iki, tembung catur tegesé omongan utawapirembugan.

• Becik ketitik, ala ketara, tegesé tumandang apa waé, mengko bakal bisa ketitik (dimangertèni) endi sing becik endi sing ala (ora becik). Paribasan iki uga asring dienggo kanggo ngelingaké supaya ora susah was sumelang yèn tumindak bener, amarga ala-beciké bakal dimangertèni utawa katon.
• Belo melu seton, tegesé bisane mung melu-melu, ora ngerti sing dikarepake.
• Bubuk olèh lèng, tegesé wong sing duwé niyat ala olèh dalan.
• Busuk ketekuk, pinter keblinger, tegesé sing bodho lan sing pinter padha-padha nemu cilaka.
• Dahwen ati open, tegese nacad ananging arep dimelik dhewe.
• Datan sisip salugut kolang-kaling pinara sasra
• Dhemit ora ndulit, setan ora doyan, tegese tansah ginanjar slamet, ora ana sing ngribedi.
• Desa mawa cara negara mawa tata, tegese saben panggonan duwe cara dhewe-dhewe.
• Diwehi ati ngrogoh rempela, tegese nyuwun wis diparingi sithik, nyuwun sing akeh.
• Dom sumuruping banyu, tegese laku samar utawa meneng-menengan.
• Dudu sanak dudu kadang, yen mati melu kelangan, tegese sanajan wong liya yen ana ora kepenake melu ngrasaake.
• Didhadunga medhot, dipalangana mlumpat, tegese padha kethikan, sing siji api-api ora ngerti.
• Durung pecus keselak besus, tegese durung sembada wis kepingin sing ora-ora.
• Gagak nganggo laring merak iku tegesé wong cilik tumindak kaya wong gedhé.
• Gajah alingan suket teki iku tegesé lair lan batin ora padha, mesthi bakal ketara.
• Gajah elar iku sarwa gedhé lan dhuwur kekarepané.
• Garang garing iku tegesé wong semugih nanging sabeneré kakurangan.
• Gupak pulute ora mangan nangkane iku tegesé mèlu rekasa nanging ora mèlu kepénak.
• Gegedhen empyak kurang cagak iku tegesé kegedhèn kekarepan nanging ora kuwawa nandangi.
• Golek uceng kelangan dheleg iku tegesé amarga kepingin antuk sing luwih aji malah kélangan apa sing wis diduwèni.
• Gemah ripah, loh jinawi = artine utawa tegese golek ing paket halaman 35 B Gladhen 6 nomer 3